Kategoria: Psychopompos

Warto sobie uprzytomnić, że w perspektywie żydowskiej oraz chrześcijańskiej zbezczeszczenie religijnego symbolu oraz obrażenie religijnych uczuć jest wprost niemożliwe z powodu konstytuującego wiarę i duchowość.

Każdy symbol religijny jest bowiem jakąś imaginacją Absolutu, próbą przedstawienia Najwyższego, wizualizacją któregoś z atrybutów Stwórcy Wszystkiego co Jest i dlatego jest nadużyciem ze względu na Dekalog: „Nie będziesz miał innych bogów obok mnie. Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią” (2 Mż 20,3n). Jak słowami sygnalizujemy nasze doświadczenie Obecności Istnienia, tak religijnymi symbolami wizualizujemy wybrane atrybuty Boga. Co prawda nie wyrażamy nimi pełni Świadomości, ale jakby nie było podejmujemy takie próby, utożsamiając się potem z efektami naszej wyobraźni. Dlatego symbole religijne same w sobie nie służą wierze ani nie rozwijają duchowości. Odwrotnie utrudniają nam codzienne i dynamiczne doświadczanie Obecności i czynią z nas religijnych fanatyków, którzy utożsamiają się z efektami własnej wyobraźni. Tymczasem naszym ziemskim powołaniem jest duchowe wędrowanie ku pełni duchowej świadomości Chrystusa, czyli Świadomości Istnienia i pełni Miłości.

Z powyższego wynika drugie. Absolutnie nic nie może pełniej przedstawić i uobecnić Boga aniżeli człowiek w pełni chrystusowego Ducha. Dlatego Mojżesz zabrania czynienia podobizn Boga (czytaj też religijnych symboli), aby Jezus z Galilei w pełni swego uchrystusowienia mógł nas przekonać, że jedynym symbolem Boga jest człowiek.

Dopowiadając, nie powinniśmy utożsamiać się z żadnym religijnym symbolem, aby nic nie przesłaniało nam prawdy o nas samych. Ludzie zaślepieni religijnym symbolem, zasłaniającym im godność człowieka i wartość życia, stają się fanatykami swojej i grupowej wyobraźni. Człowiek jako manifestacja Obecności i pełni chrystusowej Świadomości nie ma dla nich żadnego znaczenia. Kpią sobie z niego, obrażają, poniżają i odbierają prawo do bycia człowiekiem, a na końcu zabijają, jak stało się z Jezusem z Galilei, który umarł, ponieważ nie utożsamił się z religijnym symbolem i nie imaginował, ale doświadczał Królestwa Bożego, czyli potęgi Istnienia.

Krytycy paryskiej inauguracji Igrzysk Olimpijskich, pełni oburzenia i  jadu, którym plujecie na innych, dla których powinniście być bliźnimi, przemyślcie swoje zachowanie, bo sami do Królestwa Istnienia nie wchodzicie, a innym zabraniacie.

Czy istniej coś takiego, jak doświadczenie szczęścia? Takie zwyczajne, ludzkie, bez fanfar, odtrąbionych na cześć zwycięzcy, nie zagrożone naukami faryzeuszy i tych, którzy wolność mylą z bezradnością, a szczęście z bezruchem?

W moim przekonaniu istnieje. Sprzyja mu słoneczne lato, rozgrzane powietrze, pachnące sianem, którego ostatnio wokół nas zdecydowanie mniej niż bywało dawniej.

Zapach siana jest obłędny, trudno go pomylić i porównać z jakimkolwiek innym. Wyczuwam w nim zieloną trawę, która jest pokarmem, albo promienie słońca, świecącego, żeby życie mogło trwać. W sianie pachnie też ziemia, która po ścięciu trawy ma szansę wygrzać się i osuszyć w słońcu. Pachną wszystkie zwierzęta, cieszące się ostatnimi chwilami spokoju w domu,  którym jest łąka aż chwili, gdy siano zniknie w stodole. Wreszcie pachnie pot mężczyzny, który kosił, i kobiety, która suszyła.

Przyznam, że czasem zastanawiam się, czy ktoś, kto nie czuje zapachu siana, kiedykolwiek poczuje życie w jego zmysłowej wspaniałości? Mnie wystarczy poddać się intensywności i niepowtarzalności zapachu siana, żeby doświadczyć prawdziwego szczęścia. Dlatego na podstawie mojego życiowego doświadczenia, a także różnych przemyśleń, rozmów, spotkań, stworzyłem krótką lekcję szczęścia, pachnącego sianem:

1. Nie bój się porannych promieni słońca, ani nie chowaj głowy pod poduszkę, żeby o świcie nie słyszeć ptaków. Lepiej wstań przed innymi, wstań o  świcie, wstań wcześniej od swojej duszy, ale wstań! Na początku wstań o 7.30, potem o 7.00, potem o 6.30, aż uda ci się wstać w magicznej chwili, którą wywołują pierwsze promienie słońca. Udaj się nad wodę, na wzniesienie, gdziekolwiek, gdzie będziesz mógł oglądać zwycięstwo słońca, i spodziewać się, że w powrotnej drodze poczujesz zapach siana. W modlitwie nie zapomnij podziękować za chwilę, w której żyjesz, i którą napełniasz swoją obecnością. Wyraź zachwyt pięknem życia.

2. Po pięknym dniu znowu bądź szybszy i zaśnij wpierw o 23.00, potem o 22.30, potem o 22.00, aż dojdziesz do chwili, w której nie będziesz jeszcze na tyle zmęczony, aby mieć problem z zaśnięciem. Zaśnij wtedy, gdy siano przestaje pachnieć. Nie zapomnij w modlitwie podziękować za noc.

3. Z codziennej diety skreśl to wszystko, czego nie potrafisz nazwać, ani odróżnić. Staraj się jeść tylko to, co bez problemu można wyodrębnić od reszty składników. Zaczynając nowy bochen chleba, uczyń  na nim znak krzyża, bo jest darem miłości, ale jedz go z umiarem, by starczyło dla innych. Lubisz kawę? Pij ją. Lubisz herbatę? Pij ją. Lubisz wino? Pij je. Pij wszystko z umiarem, ale najwięcej pij wody. Tylko pilnuj, żeby była przechowywana w szkle.

4. Skoro wstaniesz przed innymi, masz dość czasu, aby przygotować sobie piękne, pachnące, spokojne śniadanie. Ono jest jak port, z którego wypływasz na wzburzone może codziennych zadań i spraw. Śniadanie jedz, jakbyś był królem. Stwórz sobie praw do tego posiłku, do wolności, szczęścia, zdrowia i pokoju. Jedząc śniadanie nie czytaj gazet i nie patrz w telewizor, ale podziwiaj słońce, słuchaj ptaków i w modlitwie dziękuj za dar życia, pokarmu, smaku, zapachu, piękna. 

5. Rozciągnij się. Wyprostuj kręgosłup, bo nie jesteś niewolnikiem. Ręce wyciągnij ku słońcu, abyś potrafił nimi tworzyć relacje i przyszłość swojego życia. Kręć głową, żebyś nie miał sztywnego karku i potrafił z daleka dostrzegać ludzi i nowe szanse. Poskacz na nogach, żeby Cię niosły wolną drogą przez nowy dzień.

6. Kup sobie piękny zeszyt i ładne pióro, abyś wieczorem mógł zapisać przeżyte chwile i spotkania, zdystansować się do swojej pracy, swoich słów i pochopnych ocen. Ten zeszyt oczyści Cię z nienawiści, a podświadomość uchroni przed śmieciami.

7. Wypierz pościel w miękkim i pachnącym płynie. Umyj łóżko, wysprzątaj sypialnię, zadbaj o letni zapach i połóż się w swoim łóżku, niczym w chmurze, która niesie Cię do nieba. Jeśli już musisz w nim czytać, to tylko piękne słowa.

8. Wysprzątaj pokój, w którym pracujesz. Poukładaj książki, usuń kurz, wyrzuć śmieci, zmień obrus na stole, na parapet postaw drobnostki, które kojarzysz ze szczęściem i zapal świecę. Niech płonie zawsze, gdy pracujesz albo z kimś rozmawiasz.

9. Nie żałuj sobie chłodnej wody pod prysznicem. Załóż czystą koszulę, delikatną, pachnącą. Nawet nie pomyśl o skarpetach z poprzedniego dnia. Włóż czyste buty.

10 Weź psa na spacer i ucz się od niego, jak skacze się przez rów, łapie owady i na wszystko szczeka. Nie zapomnij więc, że każdego spotkanego trzeba pozdrowić, życząc mu dobra i szczęścia, bo wtedy ono jest także blisko Ciebie.

11. Jeśli masz jakieś wielkie pragnienie, które Cię wyniszcza, bo odczuwasz je jako pożądliwość, nie walcz z nim i nie odcinaj części samego siebie, ale pomyśl nad tym, za czym tak naprawdę tęsknisz, pragnąc czegoś. Pożądanie wyniszcza, tęsknota zapewnia energię.

12. Nie musisz kochać wszystkich ludzi. Wystarczy, że kochasz sąsiada i kierowcę z samochodu, który chce zmienić pas ruchu, albo szefa, z którym spotkałeś się  przy ekspresie do kawy.

13. Najbliższym codziennie powtarzaj, że ich kochasz; że jesteś wdzięczny Bogu za to, że są; że są piękni i wyjątkowi. Buduj relacje, abyś zachował wspólnotę, dzięki której jesteś szczęśliwy.

14. Gdy tylko masz okazję, leż w sianie i podziwiaj błękitne niebo. Słońcu pozwalaj uśmiechać się do Ciebie i miej marzenia! 

15. I zawsze, gdziekolwiek i kiedykolwiek jesteś, za wszystko dziękuj. Wdzięczność uwalnia od trosk i pozwala cieszyć się każdą chwilą.

Nie chcę i nie mogę milczeć w sprawie, poruszającej moje serce, która przybrała zły obrót. Chociaż różnimy się oczekiwaniami, w jaki sposób powinna się toczyć, podejmuję się obrony kolegi, który wystarczająco jasno, publicznie i odważnie przyznał się do błędu i dał świadectwo pokuty, która jest procesem naprawczym, a nie płaceniem za winę.

Kto pamięta słowa Mistrza z Galilei: „Słyszeliście, iż powiedziano: Nie będziesz cudzołożył. A Ja wam powiadam, że każdy kto patrzy na kobietę i pożąda jej, już popełnił z nią cudzołóstwo w sercu swoim. Jeśli tedy prawe oko twoje gorszy cię, wyłup je i odrzuć od siebie, albowiem będzie pożyteczniej dla ciebie, że zginie jeden z członków twoich, niż żeby całe twoje ciało miało przechodzić ciężkie cierpienia psychiczne i fizyczne. A jeśli prawa ręka twoja cię gorszy, odetnij ją i odrzuć od siebie, albowiem będzie pożyteczniej dla ciebie, że zginie jeden z członków twoich, niż żeby całe twoje ciało miało znosić ciężkie przejścia, cierpiąc psychicznie i fizycznie” (Mt 5,27-30)?

Kto z decydujących o losie kolegi, któremu nie udało się zachować integralności własnej psychiki i ulegając oczom został pokonany przez wyparty aspekt swojej męskiej seksualności, stojąc w prawdzie może w swym sercu przyznać, że nigdy nie spojrzał na kobietę w taki sposób, o jakim mówi Jezus? Jeśli tak, dlaczego nie „wyłupali” swego oka?

Prościej jest „wyłupać” człowieka z wspólnoty i rodzinę z życia, aniżeli własne oko?

Co widzimy, patrząc na to cierpienie, które w tekście greckim nazwane jest Gehenną?  Czy potrzebne są nam jeszcze oczy, skoro nie chcemy dostrzec ciężkiego doświadczenia, przez które przechodzi nie tylko on, ponieważ uległ kłamstwu oka, ale też skrzywdzeni przez niego ludzie?  

Oczywiście wiem, że sam skrzywdził. W efekcie cierpi rodzina i wspólnota, w której jest duszpasterzem. Tego nie sposób nie brać pod uwagę. Rany, która zadał, w pierwszym rzędzie trzeba dotknąć a nie zlekceważyć.

Nie zapominajmy, że tym, co skutecznie może wyleczyć, jest to, co doprowadziło do nieszczęścia, traumy i cierpienia. Inaczej dalej będzie toczyć się diabelska procedura wypierania, zaprzeczania i wykluczania, która w naszym języku zwie się potępieniem. To ona doprowadziła do tego, że pożądanie poprzez cielesne odczuwanie bliżej niezdefiniowanego lęku o życie, wyobcowania, niespełnienia, bezsensu i egzystencjalnej pustki rozwinęło taki potencjał, któremu uległ nasz kolega. To odczuwanie, które nieudolnie opisałem i nazwałem, zna prawie każdy młody mężczyzna, wychowany w restrykcyjnej i pruderyjnej kulturze duchowej, w której cielesność i seksualność są tematami „tabu”. Cielesne pożądanie jest w niej tzw. „grzechem”, który należy przezwyciężyć i okiełznać, a nie zintegrować i wykorzystać do duchowego rozwoju. Bezradni młodzi mężczyźni w efekcie tkwią w wewnętrznym konflikcie, nie radząc sobie ze swoją męską energią seksualną i witalnością.

Potępiają się i sami siebie wykluczają. Nie mija dużo czasu, aby to, co wyparte i potępione, uwolniło się spod kontroli i wbrew ich woli doprowadziło do nieszczęścia.

Kto od wieków w ten sposób moderuje pobożność i kulturę?

Kto aktywnie uczestniczy w duchowym rozwoju młodych mężczyzn w procesie wychowania? Oczywiście my – duchowni, teolodzy, duszpasterze, wychowawcy, rodzice.

Kto z nas czuje się dziś z tym źle i niekomfortowo, że nasz kolega i jego rodzina zostaje „wyłupana”? Ilu zaś odczuwa ulgę i satysfakcję?  

Sprawiedliwość wymaga od nas działania na rzecz uzdrowienia a nie wykluczenia, pojednania a nie podziału. Przede wszystkim wspierania życia za każdą cenę.

Naszym obowiązkiem jest uzdrowienie całej sytuacji oraz wszystkich uczestników tej traumy, w większości mimowolnych. Uzdrowienie dokonuje się poprzez wsparcie życia i przywrócenie wspólnot do równowagi. Przypominam Judę, który będąc sędzią zobaczył, że rodowa trauma wyniknęła z jego winy i dlatego uznał niewinność Tamar (1 Mż 38).

Duszpasterz, który przeszedł przez Gehennę cielesnego pożądania, wprowadzając w nią inną osobę, jednak stając w prawdzie i uznając swoją winę poprzez proces pokuty ma szansę stać się skuteczniejszym wychowawcą młodych mężczyzn i terapeutą par, od tych, którzy tłumią energię seksualną i wypierają męską witalność.

Czy musimy wciąż popełniać te same błędy tylko dlatego, że boimy się otwarcie przyznać do własnych słabości, kłamiąc na temat swoich „pożądliwych oczu”, marnując szansę na uzdrowienie człowieka i jego rodziny, co stanowiłoby świadectwo o Bożej miłości i było szansą na zmiany w duszpasterstwie mężczyzn i terapii rodzin?

Rozumiem, że trzeba nam uznać prawne konsekwencje czynu i zaistniałej sytuacji, ale czy na pewno ulegać presji wywieranej przez społeczną nieświadomość, która tworzy kolejne kręgi nieszczęścia i cierpienia?

Jeśli nie my – ludzie Boży – to kto ma być wspólnotą wybaczenia, uzdrowienia, pojednania i ocalenia na świadectwo o miłości i zbawieniu? Jeśli nie będziemy znakiem nadziei, jakiej przyszłości możemy oczekiwać dla ludzkości?

Nie zgadzam się na takie rozwiązanie, jakie w tej chwili jest wdrożone. Czuję się z tym źle i niekomfortowo, bo wiem, że nie tak ma być między nami. Dlatego proszę, uczyńmy krąg i stwórzmy przestrzeń, w której pokutujący usłyszy słowo nadziei: „Idź i odtąd już nie grzesz” (J 8.11), rodzina doświadczy ocalenia, bo inaczej przez lata będzie zmagała się z wykluczeniem społecznym i ekonomicznym, a wspólnota parafialna ma szansę wykorzystać zaistniały kryzys duszpasterski do rozwoju i poszerzenia duchowej świadomości.

I żeby nie było wątpliwości, że jestem ślepcem. Widzę popełnione przez kolegę zło i zdaję sobie sprawę z cierpienia, które za nim stoi. Nie zwalniam go z odpowiedzialności. Jednak zależy mi na naszej odpowiedzialności, wspólnotowej, ponieważ zbawieni jesteśmy razem, w ludzkiej wspólnocie, przez miłość Bożą, która rozlana jest w każdym ludzkim sercu.

Proszę też, aby złośliwie nie komentować pod wpisem, bo nie zareaguję. Chwila, którą przeżywam, jest zbyt drogocenna i piękna, abym zajmował się czymkolwiek innym od wdzięczności za życie i wspierania każdego, kto potrzebuje cierpliwej i wyrozumiałej miłości.

P.S.

O ile o świcie miałem jeszcze wątpliwości, czy pisać, o tyle po otwarciu dzisiejszego lekcjonarza ustąpiły jak poranne mgły. Tekst biblijny, dedykowany nam dziś do modlitwy i duchowej pracy, brzmi następująco: „Wiecie, że przez bezsiłę ciała ogłosiłem wam wcześniej dobrą wiadomość, wy zaś moje cielesne doświadczenia mieliście za nic, nie wzgardziliście mną ani nie plunęliście na mnie, ale mnie przyjęliście jak posłańca Bożego, jak Chrystusa Jezusa” (Ga 4,13n). Autorem tych słów, jest ap. Paweł.  

„Ten, którego głos wtenczas wstrząsnął ziemią, zapowiedział teraz, mówiąc: Jeszcze raz wstrząsnę nie tylko ziemią, ale i niebem. Słowa: „Jeszcze raz” wskazują, że rzeczy podlegające wstrząsowi ulegną przemianie, ponieważ są stworzone, aby ostały się te, którymi wstrząsnąć nie można. Przeto okażmy się wdzięcznymi, my, którzy otrzymujemy królestwo niewzruszone, i oddawajmy cześć Bogu tak, jaku mu to miłe: z nabożnym szacunkiem i bojaźnią. Albowiem Bóg nasz jest ogniem trawiącym” (Hbr 12,26-29).

Od dłuższego czasu mam przeczucie, że wstrząsowe procesy, które trwają od 2007 roku, ale nasiliły się, a już na pewno zaczęły być odczuwane przez większości ludzi wraz z pojawieniem się COVID-19, będą coraz dotkliwiej zmieniały nasze życie. Wojennej sytuacji w Ukrainie nie warto komentować, bo prawdopodobnie wszyscy mamy świadomość powagi sytuacji. Poza tym coraz wyraźniej widać, że wojna za wschodnią granicą jest tylko wierzchołkiem góry lodowej globalnego oziębienia i rozchwiania klimatu polityczno-ekonomicznego. A w zanadrzu mamy jeszcze ekologiczne skutki współczesnej gospodarki oraz nieobliczalne i całkowicie poza naszą kontrolą pomruki planety, która z całą mocą może w jednej chwili zmieść z swojej powierzchni najbardziej krnąbrne społeczności i kultury, a nawet całą cywilizację.

Apokalipsy nie musimy przewidywać, ponieważ jesteśmy jej świadkami. To znaczy, że możemy świadomie obserwować odsłanianie się kolejnych aktów niebiańskiego teatru, którego reżyserem i scenografem jest Najwyższa Miłość. Jednych kolejne akty będą coraz bardziej przerażać, innych fascynować. Pierwsi oglądają bowiem apokaliptyczny teatr ze strachem, drudzy z zaufaniem. Pierwszych pochłonie trauma, drudzy doświadczą uwolnienia i regeneracji.

Rozpoczęty przed kilkoma godzinami Nowy Rok – 2024 – będzie dalszym ciągiem ostatecznej apokalipsy, która w istocie jest nadawaniem sensu i pełni ludzkim dziejom w Chrystusie. Ta ostateczna apokalipsa jest odsłanianiem chrystusowej pełni. Jej przebieg od nas nie zależy, jednak sposób, w jaki bierzemy w niej udział, oraz emocjonalne reakcje, są już naszą metodą na oglądanie i współuczestniczenie w teatrze kosmicznych wydarzeń.

Uciec nie sposób. Trzeba wytrwać do końca, mając świadomość, że bez wstrząsów nie ma wzrastania, przemiany, regeneracji. Tym bardziej ostateczna apokalipsa też nie jest możliwa bez wstrząśnięcia przemijającą postacią świata, aby w pełni objawiło się Królestwo Chrystusa, to jest królestwo odnowionej ludzkości, w którym wszystko jest nowe.

Dlatego moje życzenia na Nowy Rok opatrzyłem mottem z Listu do Hebrajczyków. Przed nami pełnia światłości, której doświadczymy, gdy przetrwamy ciemności. Otrzymujemy przecież niewzruszone królestwo, które w pełni objawi się po wzruszeniu przez Stwórcę wszystkiego, co nietrwałe, niestabilne, fałszywe i dlatego przemijające. Spod pancerza materii, z chłodu lęków i ciemności kłamstw Stwórca wydobywa ducha, miłość i prawdę.

Życzę, abyśmy niewzruszenie trzymali się tego, co już jest trwałe, stabilne, prawdziwe, bo jedynie w taki sposób możemy przetrwać wstrząsy, które są udziałem ludzi. Wstrząsy będą na tyle silne, że wszyscy będziemy musieli się puścić… Z rąk, serc, umysłów, ostatecznie także z ust wypuścimy wszystko.

Apokalipsa to odsłanianie prawdy o człowieku!

Co odsłoni w nas i o nas Nowy Rok? Co jest naszą najwyższą wartością? Czemu służymy? Jakimi słowami nadajemy sens swojemu człowieczeństwu?

Życzę, aby nasze przywiązania, pragnienia, myśli, uczucia, emocje i słowa nie ciągnęły nas w dół, w otchłań, ale niosły ku górze, ku światłości niedostępnej, w której przebywa Najwyższa Światłość. Chrystusowa światłość wszystko stwarza na nowo. Mając w niej udział jesteśmy niewzruszeni, gdy wszystko jest wzruszane, aby odsłoniła się nowa postać świata.

Słowo „tradycja” stworzone jest z rdzenia, który sugeruje ruch, np. trakcja, traktor, trajektoria, trakt, transfer. Jeśli zatem słownikowo tradycją są zasady postępowania, to przynajmniej na poziomie encyklopedyczno-definicyjnym wszystko do siebie pasuje, wszak postępowanie jest ruchem. Tymczasem większość z nas ma z tradycją odmienne doświadczenia i skojarzenia. Tradycja, która powinna służyć ruchowi i zmianie, niestety stała się strażniczką bezruchu i stęchłych przekonań, zakładniczką poglądów i stylu życia minionych pokoleń, które pozbawiają nas witalności i naturalności.

Spróbujmy przyjrzeć się problemowi od praktycznej strony. Skoro tradycję tworzą zasady postępowania, więc bez wątpienia jest zbiorem pojedynczych zachowań oraz przekonań, które powinny wspierać życie i ułatwiać ruch. Nie tylko w kontekście religijnym, bo na przykład także w rodzinnym, te przekonania i wynikające z nich zachowania nazywamy rytuałami, które podobnie jak w wypadku tradycji, same w sobie są dobre i pożyteczne. Pozytywną rolę rytuałów – moim zdaniem – najlepiej unaocznia doświadczenie, które jest udziałem niemal każdego z nas.

Przypomnijmy sobie pierwsze samodzielne jazdy samochodem po otrzymaniu uprawnień. Dumni, podnieceni i trochę przerażeni wyruszaliśmy w drogę, koncentrując się na przełącznikach i czynnościach, bez których nie dotarlibyśmy do celu. Szukając kierunkowskazu, przyglądając się dźwigni podczas zmiany biegów i myśląc o prawidłowej kolejności naciskania pedału hamulca i sprzęgła większość uwagi skupialiśmy na prowadzeniu auta, a tymczasem piesi na pasach ledwo przeżywali, często salwując się ucieczką. Jednak z biegiem czasu kolejne czynności zaczęliśmy wykonywać niemal bezwiednie, automatycznie, nie poświęcając im już specjalnej uwagi, przez co zyskiwaliśmy więcej wolnych „bitów świadomości” na oglądanie sytuacji na zewnątrz samochodu, na czym ewidentnie najbardziej korzystali piesi, przechodzący przez jezdnię. Wraz z „rytualizacją” naszych zachowań wzrastały ich szanse na przeżycie.  Ów proces uczenia się i dochodzenia do wprawy oznaczał, że niektóre czynności i zachowania zostały na tyle dobrze utrwalone przez naszą świadomość, iż mogły zostać przesunięte w podświadomość jako wyuczony program prowadzenia samochodu. Świadomość zyskiwała możliwość obserwacji tego, co działo się wokół samochodu, a nasz ruch stawał się płynny, bezpieczny i spokojny.

Właśnie do tego służą rytuały bez specjalnej różnicy w jakiej dziedzinie życia je powtarzamy. W pierwszym rzędzie powinny umożliwiać ruch i wzmacniać witalność. Wielokrotnie powtarzane nie mogą ograniczać zmian, ale mają im służyć, ponieważ są już na tyle dobrze przyswojonymi przez świadomość umiejętnościami, że odtąd ich powtarzaniem może zająć się podświadomość, dla której stają się nowym zakresem obowiązków.

Po jakimś czasie oczywiście możemy dojść do wniosku, że mechanicznie i automatycznie powtarzane przez nas umiejętności przestały spełniać swoje zadanie i zamiast pomagać najzwyczajniej w świecie zaczęły nam szkodzić, a wówczas należy świadomie nauczyć się nowych, żeby podświadomość zaprogramować na nowo. Niestety na poziomie świadomego życia i podejmowania uwalniających decyzji dzieje się to bardzo rzadko i najczęściej dochodzi do zmian pod wpływem kryzysu, życiowego dramatu, choroby i straty, zaś strukturą, odpowiedzialną za taki stan rzeczy, jest właśnie tradycja. Zamiast wzmacniać w nas naturalną potrzebę obserwacji, nabywania nowych umiejętności, wyciągania wniosków i nadawania życiowym doświadczeniom nowych znaczeń, a pojęciom treści, tradycja najczęściej bywa strażniczką interpretacji i zachowań, utrwalających stary paradygmat. Z tego powodu zamiast tworzyć nowe synapsy, którymi będą przesyłane informacje (bodźce energetyczne) potrzebne życiu do powstawania nowych kombinacji aminokwasów, czyli białek, utrwala stare kody, w których zapisane są choroby, nieszczęśliwa starość i śmierć. Genetycy, porównujący „genetyczną bibliotekę” człowieka, zapisaną na chromosomach, z wyposażeniem pozostałych stworzeń, oczekiwali niewyobrażalnej różnicy, a tymczasem odkryli, że jest niewielka, a przynajmniej na tyle nieistotna, że nie tłumaczy prawie niczego. Jeśli zatem nie genetyczna różnorodność odpowiada za niezwykły i fascynujący rozwój życia na ziemi, to co?

Dziś wiemy, że dobry i mądry Mistrz z Galilei nie mylił się w niczym, apelując do słuchaczy o metanoię, czyli nowy sposób myślenia. Prawdziwym źródłem powstawania nowych białek, odpowiedzialnych za rozwój życia, nie są bowiem stare kody genetyczne, ale czynniki zewnętrzne, środowiskowe, a właściwie sposób, w jaki żywa istota je interpretuje i przeżywa. Odmawiając sobie prawa do nowej interpretacji powszechnego doświadczenia albo symbolu, który jest kluczem do zrozumienia własnej sytuacji, stajemy się zakładnikami starych informacji, które nie wpływają na aminokwasy i nie inicjują pojawiania się nowych białek. Ewolucja grzęźnie w starej interpretacji, czyli w zachowaniach, typowych dla przeszłości, co w efekcie kończy się możliwymi do przewidzenia traumami, chorobami i terminalnymi cierpieniami większości z nas.

Jedyną szansą dalszego rozwoju i powszechnej wolności rodzaju ludzkiego jest Duch, w mocy którego nie będziemy ulegać lękom, ani odczuwać wstydu i winy, że chcemy i potrafimy interpretować swoje życie samodzielnie i w nowy sposób. Duch Święty jest tchnieniem Życia, odblaskiem Światła, informacją z powszechnego pola Świadomości, stwarzającą nas na nowo, gdy pozwalamy jej zmieniać naszą świadomość. Wówczas tradycja przestaje pełnić rolę sygnatariuszki starej umowy społecznej i strażniczki interpretacji prawowiernej, której oblicze przypomina twarz bladej, kościstej, pozbawionej radości i szczęścia Śmierci, całej w czerni, oślepłej na prawdziwe potrzeby ludzkiej duszy.

Tradycja ma być ubrana w trzy podstawowe barwy, czyli w biel, która jest symbolem dnia i kosmosu; czerń, symbolizującą noc i chaos; czerwień, znamionującą gotowość do zmiany, oraz kubraczek, wyszywany łąkowymi kwiatami. To barwy życia, ozdabiające ludzką duszę, Kochankę Chrystusa, z którym pragnie wejść na weselną ucztę, aby tańczyć, radować się i doświadczać szczęścia. 

Tradycja nie przypomina kościstej, starszej Pani, która zawsze trzyma fason i dopasowuje się do konwenansów społecznych za cenę dobrobytu i szacunku. Tradycja jest pełną witalnej krasy Kobietą, która bez względu na wiek wciąż jest płodna i pełna znaczeń nowego życia. Uśmiechając się Pani Tradycja rodzi nowego człowieka, chociaż dotychczasowa interpretacja wyklucza to jako niemożliwe (1 Mż 18,11-14). Tradycja ufa, że u Boga wszystko jest możliwe, więc przyswaja nowe znaczenia, tworząc z nich nowe umiejętności, aby życie było nieustannym ruchem, radosnym tańcem i szczęśliwym istnieniem. Tradycja w niczym nie przypomina kapłana z lewitą z przypowieści Jezusa (Łk 10,30-37), którzy nie pomogli zranionemu człowiekowi. Raczej zawsze kieruje się miłosierdziem, aby życie do końca nie uszło z człowieka. Doświadczonemu cierpieniem pomaga odnaleźć kontakt z własną duszą i doświadczyć głębokiego uzdrowienia.

Tradycja wie, że każda dobra interpretacja czyni człowieka bardziej wolnym, zdrowym, szczęśliwym, po prostu lekkim, zaś każda zła interpretacja w niczym mu nie pomaga, często wprost pogarszając jego życiową sytuację. W efekcie człowiek, podejmując decyzję dobrą dla swojej duszy, zawsze czuje się lżej i radośniej. Przeciwnie, kto podejmuje złą decyzję, ten czuje się przygnieciony i smutny.

Niestety trójkąt bermudzki nie posługuje się tradycją, aby tworzyć nowe synapsy, ale raczej umacniać identyfikację z przekonaniami i zachowaniami minionych pokoleń. Wszyscy wiemy, że same w sobie nie były złe w czasie i w kontekście, w którym powstały, ponieważ umożliwiły zrozumienie i opisanie świata przez ówczesne pokolenie. Tym samym spełniły rolę rytuałów, które stały się podświadomymi programami, uwalniającym świadomość do eksploracji rzeczywistości i transgresji. Dziś są wyłącznie pamiątką dawnego rozumienia oraz interpretacji świata, która nie może mieć charakteru normatywnego, powszechnie przyjętego jako obowiązujący bez uprzedniej krytyki i reinterpretacji. Kto ma pozbyć się utożsamień, z powodu których nie jest sobą i nie wykorzystuje swojego potencjału, nie może reflektować, myśleć krytycznie i postępować, korzystając z nie swoich rytuałów, symboli i narracji. Odwrotnie sam powinien je świadomie tworzyć, a nawet zmieniać, po czasie dostrzegając ich bezużyteczność.

Tymczasem naród, religia (Kościół) i rodzina oczekują, że jednostki przejmą rytuały, symbole, także mitologię, które traktują jako konstytutywne dla tożsamości grupy, zupełnie nie interesując się odpowiedzią na pytanie, czy pełnią jeszcze jakąkolwiek ożywczą rolę dla ludzkiej psychiki? Od ludzkiej duszy ważniejsza bowiem jest tożsamość grupy, która najbardziej boi się dezintegracji. Co w praktyce oznacza, że powtarzalność wzorów, według których członkowie grupy myślą i działają, jest ważniejsza od poczucia przez jednostkę wewnętrznej mocy, ponieważ stanowi zagrożenie dla historycznej tożsamości grupy.

Doprawdy przysłowiowy jest już przykład małej dziewczynki, która przy okazji kolejnych świąt zapytała mamę, dlaczego przed włożeniem szynki do brytfanny odcina jej końce? Czy to ma jakieś znaczenie? W odpowiedzi usłyszała, że to przecież jest rodzinna tradycja, ponieważ babcia zawsze tak robiła. Ciekawość mimo wszystko nie dała dziewczynce spokoju i przy najbliższej okazji zapytała babcię, w czym należy upatrywać przyczyny rodzinnej tradycji odcinania końców szynki? Na co szczerze zdziwiona babcia odpowiedziała, że w niczym szczególnym, ponieważ jej brytfanna po prostu była za krótka, a jedynym rozwiązaniem było skracanie szynki. Tak więc z praktycznego rytuału babci, jej córka bezrefleksyjnie uczyniła tradycję, którą jako mama chciała przekazać swojej córce. Oto cała tajemnica trójkąta bermudzkiego, zawarta w dowcipnym i trywialnym dowcipie, jakże dramatyczna w skutkach.

Tradycja tylko wtedy pełni swoją ożywczą rolę, gdy składające się na nią rytuały, symboliczne znaczenia oraz interpretacje są autorskim dziełem człowieka, któremu mają ułatwiać ruch, rozwój i życie. Przejęte bezrefleksyjnie i bezkrytycznie stają się pułapką utożsamienia się z czymś, co nie jest prawdziwe, bo nie ożywia ludzkiej duszy.

W sobotę nad ranem otrzymałem wizję, która jest odpowiedzią na pytanie: „Dlaczego w cieszyńskim szpitalu leczę się z zapalenia płuc?”. Powyższy rysunek jest wierną kopią obrazu, który wówczas otrzymałem. Wir pełen śluzu i glutu, widoczny pod moimi stopami, to system, reagujący na zmiany w biopolu. Ów śluz, błotnista maź, jest poczuciem bezpieczeństwa za cenę utożsamienia się z systemem i wierności tradycji. Jeśli ktoś czyta tylko te książki, które pasują do teologicznego paradygmatu; jeśli wciąż używa tych samych słów i pojęć, aby wyrazić obowiązujący w grupie obraz Boga; jeśli podziela tradycyjne poglądy teologiczne, które nie mają żadnego uzasadnienia z punktu widzenia współczesnej nauki to co o takim człowieku można powiedzieć? Że jest straumatyzowanym fanatykiem? Że socjalne bezpieczeństwo jest dla niego ważniejsze od poddania się Duchowi Świętemu? Że nie ma wielkiej szansy na przeżycie Bożej epifanii (objawienia), skoro język, którym się posługuje, tworzy granice poznania?

Nie chcę być takim człowiekiem.

Moja choroba była in-formacją, którą Duch sformatował moje wnętrze. Proces odzyskiwania terytorium nabrał nowej dynamiki i został ukierunkowany. Terytorium zostało mi zabrane przed niespełna trzema laty, jednak w dalszym ciągu szukałem miejsca w systemie. Tymczasem nowe terytorium jest wirem, znajdującym się nade mną. Wir poniżej jest wilgotny, glutowy, śluzowy, zimny. Wir powyżej jest tchnieniem Ducha, „boskim tlenem”, ciepłem światłości Chrystusa. To jest wir pozasystemowy, w pewnym sensie metaterytorialny, bo uwalniający z potrzeby bycia bezpiecznym i bycia kimś.

Ta choroba była błogosławionym przekroczeniem utożsamiania się z samym sobą. Ów proces trwał przez kilka lat, ale mam odczucie, że Duch ostatecznie przeciął pępowinę z „ja autobiograficznym” i porwał mnie ku światłości, w której nie ma „ja”, bo manifestuje się JESTEM.   

Pozbywając się utożsamień miejcie świadomość kolejnych poziomów. Na początku tożsamość jest czysto zewnętrzna. Wówczas nasze „ja” manifestuje się w czystej formie ego, które lgnie do wszystkiego, co nie jest prawdziwe i nie ma żadnego znaczenia dla duszy. Później, najczęściej dzięki życiowym kryzysom (co opisałem w tekście TOŻSAMOŚĆ), zaczynamy utożsamiać się z sobą, a właściwie z duszą, której do tej pory nie zauważaliśmy. Ja powoli zaczyna odrzucać ego, jednak do zamanifestowania się w postaci czystej jaźni daleka droga. Wówczas czyha na nas poważna pułapka, w którą wpadamy, nie zdając sobie sprawy z niebezpieczeństwa. Otóż pojawia się wówczas  „ja martyrologiczne”, które co prawda jest już świadome siebie, niestety utożsamia się z cierpieniem, chorobami i nieszczęściami.

Z „ja martyrologicznego” można wyjść dzięki czułej obserwacji życia, akceptacji, wybaczeniu, miłosierdziu i prostocie. Ponad „ja martyrologicznym” pojawia się „ja autobiograficzne”, które już nie cierpi, ale wciąż ma potrzebę bycia oddzielonym, osobnym. „Ja autobiograficzne” jest doskonale rozwiniętą osobowością. Można odnieść wrażenie, że manifestuje się wtedy doskonały człowiek. Problem polega na tym, że „ja autobiograficzne” chce tworzyć historię, aby móc ją opowiadać, pozostawiać ślady, tworzyć dzieła, itp, które nikomu nie są potrzebne.

Dopiero ponad „ja autobiograficznym” pojawia się „ja”, które nie jest już „ja”, bo staje się częścią JESTEM, czyli boskości. Bycie na ziemi staje się obecnością w TERAZ. Znikają potrzeby i namiętności, a pojawia się cisza i pokój. Tworzenie biografii przestaje mieć jakiekolwiek znaczenie.

Według słownika j. polskiego tożsamość jest identyfikacją albo byciem tym samym. Z kolei autorzy leksykonu psychologii rozwoju człowieka za poglądami Eriksona uznają, że tożsamość jest sposobem postrzegania siebie z perspektywy względnie stałych, odrębnych i niepowtarzalnych u innych osób właściwości psychofizycznych. Z punktu widzenia socjologii tożsamość jest nie tylko identyfikacją z elementami rzeczywistości społecznej, ale określa też relacje pomiędzy ludźmi i grupami.

Wynika stąd, że tożsamość jest świadomością samego siebie w odniesieniu do grupy oraz własnej istotności. Jej produktem jest osobowość, czyli poczucie dojrzałej i odpowiedzialnej osobności w grupie. Jednostka identyfikująca się z grupą, bez świadomości własnej odrębności oraz indywidualności, poddana jest wewnętrznej presji, aby być adekwatną, przydatną, przyjętą i zaakceptowaną. To z niej na powierzchni świadomości pojawia się po jakimś czasie presja tak silna, że w efekcie układ nerwowy nie wytrzymuje przeciążenia i włącza program ratunkowy, którym jest depresja. Z kolei jednostka, przesadnie podkreślająca swoją odrębność  i broniąc się przed wpływami grupy, będącymi jej zdaniem zamachem na wewnętrzną integralność, zamyka się w wewnętrznym świecie, niczym pod szczelną kopułą niewidzialnego światła, którym jej zdaniem emanuje w środowisku. W efekcie pojawia się psychiczna monada, niezdolna do dalszego rozwoju, która po czasie zapada się w siebie i rozpada na tysiące nieświadomych siebie cząstek. Osobowość podlega procesowi dezintegracji i człowiek przestaje wiedzieć kim jest. Przynajmniej do pewnego momentu rozwoju psychicznego (o który chodzi napiszę poniżej) dojrzała i odpowiedzialna osobowość kształtuje się w interakcjach społecznych, to jest w grach i rolach, w których dusza przez doświadczenie zyskuje dostęp do pełni wiedzy o samej sobie.

Pojęcie tożsamości jest więc nieodzowne i bezrefleksyjne odrzucenie jej znaczenia dla psychosomatycznego zdrowia i duchowego wzrastania byłoby nierozsądne. Zaś dziecięco/młodzieńczy okres rozwoju, w którym duża część wysiłku rodziców, nauczycieli i katechetów jest ukierunkowana na budowanie tożsamości, jest wprost niezbędny, aby było można dojść do momentu tak oczywistej pewności i klarowności samego siebie, co nazywam petryfikacją osobowości, że pod wpływem duchowego ciśnienia rodzi się nowy człowiek. Dlatego problemem nie jest pojęcie tożsamości samo w sobie, ale takie modelowanie oraz wykorzystanie jej znaczenia przez wychowawców i autorytety, że proces petryfikacji wytraca swoją wewnętrzną dynamikę. Czasem zostaje wręcz gwałtownie zatrzymany, co jest zapowiedzią przyszłych problemów zdrowotnych oraz geriatrycznych.

Na początku naszego pobytu na ziemi w naturalny sposób utożsamiamy się z mamą. Identyfikacja jest prawdopodobnie tak silna, że wszystko, co w niemowlęctwie zapewnia nam pokarm, ciepło i bezpieczeństwo staje się mamą. Nieco później uczymy się tożsamości grupowej, wynikającej z przynależności do rodziny, też szeroko pojętego rodu, sąsiedzkiej, podwórkowej, religijnej, językowej, wreszcie plemiennej. W tym procesie utożsamiania się ciężko wskazać coś szczególnie niebezpiecznego, o ile będzie toczył się dalej. Z wiekiem zaczynamy utożsamiać się z życiowym partnerem, dziećmi, wykształceniem, zawodem, stanowiskiem, miejscem i znaczeniem w społeczeństwie, majątkiem, wreszcie z dojrzałością i sędziwością. Najgorszymi formami utożsamienia są te, które oznaczają ból i cierpienie, czyli choroby albo role społeczne, w których sami siebie uprzedmiotowiamy, racjonalizując swoją niewolę potrzebą np. miłości.

O tym, że proces budowania własnej tożsamości osiągnął poziom największej identyfikacji z tym, co nie jest nami, jednak bez czego życie wydaje się nam wprost niemożliwe, przekonujemy się w momentach traumatycznych, które oceniamy jako życiowe kryzysy. Okazuje się wówczas, że to, z czym się utożsamialiśmy, jest względne i przemijające. Dla człowieka, który dotąd był nieświadomy swoich uzależnień, przeżycie wypowiedzenia z pracy, śmierci małżonka i dziecka albo utrata plemiennej suwerenności jest dramatem wprost niemożliwym do przeżycia. To jest ten moment, który biblijny autor opisuje w Genesis jako chwila budzenia się świadomości. Pierwsi ludzie zaczęli bowiem utożsamiać się z tym, co zewnętrzne, do tego stopnia (1 Mż 3,1-24), że w efekcie utracili wewnętrzne szczęście oraz kontakt z obecnością Boga. Uruchomił się wówczas psychiczny proces odzyskiwania kontaktu z duszą przez doświadczenie pustyni, na której człowiekowi zostaje zabrane to, co z czym się utożsamia, aby skorzystał z szansy odkrycia największego skarbu, jakim jest sam dla siebie, i poprzez wejście w siebie zaczął poznawać własną prawdę. W taki sposób rodzi się świadomość.

Szkoda, że zdecydowana większość z nas nie chce uznać, że katalizatorem pojawienia się pierwszych przebłysków świadomości jest kryzys i strata tego, z czym bezrefleksyjnie i nieświadomie do tej pory się utożsamiała. Tego rodzaju doświadczenia zdarzają się w chwilach największej pewności siebie, przeświadczenia o bezwzględnej sprawczości, poczucia znaczenia w grupie, wreszcie przekonania, że nie grozi nam niebezpieczeństwo, ponieważ strumień życia i procesy wzrostu mamy pod kontrolą. To jest moment, w którym nasze ego jest w szczytowej formie. Czujemy wtedy wewnętrzną siłę, wolę życia, sprawczą pewność siebie. Z punktu widzenia ego już nic piękniejszego nie może się nam w życiu przydarzyć, więc zaczynamy zaklinać rzeczywistość słowami: „Chwilo trwaj”.

Tymczasem prawdziwe życie dopiero zaczyna majaczyć na horyzoncie, jednak to, czy zdołamy się z nim spotkać, zależy jedynie od tego, czy ufnie poddamy się procesowi transformacji,  co stanie się możliwe po wypuszczenia z życia wszystkiego, z czym do tej pory się utożsamialiśmy. Ze zdumieniem odkrywamy wówczas, że nie trzeba „mieć”, a wystarczy „być”, bo prawdziwa wartość, którą jest nasz wewnętrzny, psychiczny i boski potencjał, do tej pory niezauważony, a często wręcz wzgardzony i źle traktowany, czeka na wdzięczne przyjęcie i rozwój. Proces utożsamiania nabiera wtedy nowej dynamiki i zapewnia doświadczenia, budzące w nas nowe uczucia oraz emocje, do tej pory zupełnie nam nieznane. Porzucając tożsamości zewnętrzne odkrywamy tożsamość indywidualną, niepowtarzalną, w której kształtuje się osobowość dojrzała psychicznie. I nic na to nie poradzimy, że ów proces przypomina obieranie cebuli, w trakcie którego obdzieranie kolejnych warstw obeschniętych łusek wyciska z naszych oczu liczne łzy. Co prawda pozbywanie się kolejnych utożsamień, związane jest z łzami, które mimo wszystko oczyszczają nas z uzależnień i stwarzają szansę na spotkanie się z jaźnią, to jest z duszą, której nie tłamsi i nie ogranicza pożądliwe i racjonalne ego.

Jak widać w życiu wpierw potrzebne jest nam utożsamienie się z tym, co jest zewnętrze. Gdy osiągamy apogeum tego procesu, wówczas zaczyna się kolejny etap utożsamienia z samym sobą. I pewnie wielu z was pomyślało, że na tym koniec. Otóż nie. Gdybyśmy byli istotami cielesnymi, wtedy wystarczyłoby nam utożsamienie z tym, co zewnętrzne. Podobnie gdybyśmy byli tylko istotami psychicznymi, potrzebowalibyśmy utożsamienia się z własną, uwewnętrznioną  prawdą. Tymczasem jesteśmy czymś jeszcze więcej. Jesteśmy utkani z ducha, boskiego tchnienia wiecznej i nieograniczonej Świadomości. Jesteśmy światłem, które ma powrócić do boskiego Źródła. Niestety nie wszyscy mamy świadomość przynależności do uniwersalnego pola boskiej Świadomości, niczym nie ograniczonej Mądrości. Dlatego dzielimy się na ludzi psychicznych, żyjących na poziomie utożsamienia się z własną prawdą, i na pneumatyków, kontynuujących duchowy proces (1 Kor 2,13-15), który nie polega na niczym niezwykłym, ani nie dotyczy jakiejś specjalnie ukrytej i pilnie strzeżonej przez wtajemniczonych wiedzy. Problem nie polega na dostępności i dozowaniu, ale na przekroczeniu ego, które uważa, że poza tożsamością, czyli osobnością bytu, nie ma niczego, a tymczasem jest, tyle tylko, że trzeba zdecydować się wyjść poza własny umysł i zaufać, że dopiero tam, gdzie nie ma obserwującego i oceniającego podmiotu, pojawia się czysta i niczym nie ograniczona Jaźń, czyli Łono Ojca, z którego pochodzi wszystko, co istnieje.

Dopiero tam, gdzie ustają roszczenia „mnie”, „nam”, „moje” rozbłyskuje światłość Chrystusa, w której nie ma podziałów na to, z czym do tej pory się utożsamialiśmy, czyli np. z płcią biologiczną albo przynależnością plemienną (Ga 3,28). Po przekroczeniu tożsamości typu „mieć”, a potem tożsamości typu „być”, stajemy się czystym światłem, którego nie stawia się pod przykryciem, ponieważ ma świecić wszystkim, żyjącym w ciemnościach. Gdy ustaje potrzeba utożsamiania się człowiek zaczyna doświadczać wyższej świadomości jestności oraz istotności. Pomiędzy nim a wszystkim nie ma żadnej granicy i napięcia. Jest wszystkim, będąc udziałowcem wszystkiego, i jest pustką, z której może powstać nowa jakość. Staje się manifestacją boskości, będąc udziałowcem Boga, i pełnią człowieczeństwa, będąc cząstką ludzkości. Nie będąc osobnością staje się potencjalnością każdej możliwej formy manifestacji Boga w człowieczeństwie. W tym doświadczeniu Bóg staje się bardziej Bogiem poprzez bycie człowiekiem, a człowiek bardziej człowiekiem poprzez bycie Bogiem.

Trójkąt bermudzki pochłania ludzkie dusze, ponieważ doprowadza proces utożsamienia się do apogeum ego, które czuje siłę i mądrość, a tymczasem Boża głupota jest mądrzejsza od ludzkiej mądrości, a Boża bezsiła jest mocniejsza od ludzkiego poczucia siły (1 Kor 1,25). I gdy powinna nastąpić transformacja w uwewnętrznioną tożsamość prawdy o sobie samym, proces zostaje zatrzymany, a człowiek zręcznie zmanipulowany ostrzeżeniami przed popełnieniem błędu albo fałszywymi przekonaniami, dotyczącymi miłości, która jawi się jako warunkowa i naznaczona cierpieniem. Z tego powodu dziecięco/młodzieńcza radość życia ustępuje poczuciu wstydu i małości, zaś w sytuacjach, w których powinniśmy korzystać ze swojej siły i odczuwać dumę ze własnych dzieł, zaczynamy zapadać się w poczucie winy. Wszystko podszyte jest strachem przed karą i zmarnowaniem życiem.

Systemowa triada, to jest Kościół, naród i rodzina, wykorzystują wszystkie środki oddziaływania bezpośredniego i pośredniego, aby ludzkie dusze uwięzić w patriarchalnym poczuciu identyfikacji z tym, co z punktu widzenia  tożsamości, tradycji i prawa, jest wartością nadrzędną, której człowiek jest winien posłuszeństwo i najwyższa ofiarę. Tyle tylko, że wówczas nie jest to ofiara, złożona z miłości przez wolnego człowieka, kapłana własnej egzystencji. System, bardzo wrażliwy na wszelkie zmiany w biopolu, czyli w energii człowieka, który poddany procesowi petryfikacji staje się coraz piękniejszym światłem, nasila wtedy swoje działania, aby odzyskać kontrolę nad jednostką, a przynajmniej nie pozwolić jej na swobodne wyrażanie siebie, co mogłoby doprowadzić do rozpadu struktury.

Większość roślin nie ma problemu z dostępem do energii, ponieważ w procesie fotosyntezy same ją wytwarzają. Niestety historia większości zwierząt i ludzi jest nieustanną walką o dostęp do źródeł energii. Wydaje się, że aby przetrwać musimy walczyć i wygrywać, mając dostęp do naturalnych źródeł energii oraz panując nad niewolniczo pracującymi ludźmi. Nie tylko systemy polityczne i gospodarcze, a zwłaszcza bankowy, powstają i trwają, aby korzystać z ludzkich zasobów energii finansowej, fizycznej i mentalnej. Także systemy religijne oraz rodzinne korzystają ze sprawnie działającego trójkąta bermudzkiego, ponieważ obok wyżej wymienionych rodzajów energii, czerpią też z emocjonalnej energii jednostek, które nie potrafią rozwinąć świadomości poza tożsamość typu „mieć”.

Na pierwszym poziomie świadomości, który jest fundamentalny i niezbędny do dalszego rozwoju, jesteśmy niejako skazani na motywujące do działania „muszę, aby mieć”. Na tym poziomie ujawnia się siła rodu, plemienia, narodu, wspólnoty, której zawdzięczamy życie i przetrwanie, gdy jeszcze nie jesteśmy dojrzali, silni, sprawczy i samodzielni. Rodowi zawdzięczamy naszą ziemską historię, jej genetyczne, kulturowe i dziejowe dziedzictwo, bez którego nie bylibyśmy sobą. W zamian za dar życia i poczucie bezpieczeństwa jesteśmy jej winni posłuszeństwo. Ród (oraz wszystkie struktury, które uosabiają go w codziennym życiu) oczekuje zatem motywacji typu „muszę się poświęcić, aby mieć”. Wychowywanie niestety kojarzy się nam z posłuszeństwem rodzicom i autorytetom. Ów program jako pierwszy bodziec w doświadczeniu życia zapisuje się w nas najsilniej, zaś wszystkie struktury społeczne, posługujące się energią władzy, skwapliwie z niego korzystają, aby utrzymywać nas w roli podwładnego, petenta, winnego czy też ofiary. Na tym poziomie świadomości można przeżyć całą ziemską historię i nigdy nie skorzystać z możliwości, jakie daje energia wyjścia, czyli doświadczenie wolności. Wówczas propozycja, że nie „muszę”, ale „chcę” może wywołać prawdziwy entuzjazm, niemniej po chwilowym zachłyśnięciu się nowym sposobem motywacji najczęściej powraca dominująca świadomość bycia ofiarą. Po euforii pojawia się apatia i bezsilność, na którą jedyną metodą wydaje się być postawa niewolnika, który sam siebie zmusza do codziennej aktywności.

Rodzinie, plemieniu, Kościołowi należy się szacunek i wdzięczność za życie, utrzymanie i wychowanie, ale nadchodzi moment, gdy trzeba wyrosnąć ponad codzienne uzależnienie od bezpieczeństwa, które zapewnia przynależność do wspólnoty za cenę samodzielnego życia. To chwila, w której nie porzucając rodziny i nie wypierając pamięci o dobru, otrzymanym od religijnej i plemiennej wspólnoty, nadchodzi cudowne i wyzwalające doświadczenie odnalezienia siebie i słuchania uwewnętrznionej prawdy o duszy, która będąc światłem pragnie powrotu do pełni świadomości. Ewolucja, której końcem jest uchrystowienie ludzkości, wymaga odwagi porzucenia każdej tożsamości.  

Na końcu duchowego procesu wychodzenia z utożsamień nastaje cudowna cisza, w której nie posiadamy niczego, będąc niczym z punktu widzenia ludzkich dziejów i ziemskich wartości, oraz pokój, w którym mamy wszystko, będąc wszystkim w pierwotnym Źródle Życia. Wtedy nikt i nic nie może nam uczynić nic złego.

Gdy nie mamy niczego, nawet samych siebie, cóż może nam zostać zabrane?

Gdy nie żyjemy własnym życiem, ale życiem Chrystusa, czy można pozbawić nas życia?

Gdy porzuciliśmy utożsamienia, czy można zabrać nam prawdę o nas samych?

„Gdy tedy szli drogą, rzekł ktoś do niego: Pójdę za tobą, dokądkolwiek pójdziesz.A Jezus rzekł do niego: Lisy mają jamy, a ptaki niebieskie gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma, gdzie by głowę skłonił.Do drugiego zaś rzekł: Pójdź za mną! A ten rzekł: Pozwól nam najpierw odejść i pogrzebać ojca mego.Odrzekł mu: Niech umarli grzebią umarłych swoich, lecz ty idź i głoś Królestwo Boże.Powiedział też inny: Pójdę za tobą, Panie, pierwej jednak pozwól mi pożegnać się z tymi, którzy są w domu moim. A Jezus rzekł do niego:Żaden, który przyłoży rękę do pługa i ogląda się wstecz, nie nadaje się do Królestwa Bożego” (Łk 9,57-62).